I.  การยอมรับความเชื่อ

 144      ในเรื่องความเชื่อ การยอมรับ (หรือการเชื่อฟัง – จากรากศัพท์ ob-audire) คือการมอบตนเองอย่างเสรีให้อยู่ภายใต้พระวาจาที่ได้รับฟัง เพราะพระเจ้าซึ่งทรงเป็นความจริงทรงแสดงความจริงด้วยพระวาจาของพระองค์ พระคัมภีร์เสนออับราฮัมแก่เราให้เป็นแบบอย่างของความเชื่อฟังเช่นนี้ พระนางพรหมจารีมารีย์ทรงเป็นการยอมรับความเชื่อเช่นนี้อย่างสมบูรณ์

อับราฮัม – “บิดาของทุกคนผู้มีความเชื่อ”

 145     จดหมายถึงชาวฮีบรูที่กล่าวยกย่องบรรพบุรุษของอิสราเอลอย่างมากมายได้ย้ำเป็นพิเศษถึงความเชื่อของอับราฮัม “เพราะความเชื่อ อับราฮัมเชื่อฟังเมื่อพระเจ้าทรงเรียกให้ออกเดินทางไปสู่สถานที่ที่เขาจะได้รับเป็นมรดก เขาออกเดินทางโดยไม่รู้ว่าจะไปไหน” (ฮบ 11:8)^[4] เพราะความเชื่อ เขาอาศัยอยู่ในแผ่นดินแห่งพระสัญญาอย่างคนต่างถิ่น^[5] เพราะความเชื่อ นางซาราห์ได้รับพระพรให้ปฏิสนธิบุตรแห่งพระสัญญา ในที่สุด เพราะความเชื่ออับราฮัมจึงถวายบูชายัญบุตรคนเดียวของตน^[6]

 146     ดังนี้ อับราฮัมจึงทำให้คำนิยามความเชื่อที่จดหมายถึงชาวฮีบรูกล่าวไว้เป็นจริง “ความเชื่อคือความมั่นใจในสิ่งที่เราหวังไว้ เป็นข้อพิสูจน์ถึงสิ่งที่มองไม่เห็น” (ฮบ 11:1) “อับราฮัมมีความเชื่อในพระเจ้า และนี่ก็นับได้ว่าเป็นความชอบธรรมสำหรับเขา” (รม 4:3)^[7] เพราะ “ได้รับพละกำลังจากความเชื่อ” (รม 4:20) อับราฮัมจึงเป็น “บิดาของผู้มีความเชื่อทุกคน” (รม 4:11,18)^[8]

 147     พันธสัญญาเดิมเป็นพยานยืนยันถึงความเชื่อนี้หลายต่อหลายครั้ง จดหมายถึงชาวฮีบรูประกาศยกย่องตัวอย่างความเชื่อที่ “คนในสมัยก่อนเคยมี” (ฮบ 11:2,39) แต่ “พระเจ้าทรงจัดเตรียมสิ่งที่ดีกว่าไว้ให้เรา” นั่นคือพระหรรษทานให้เราเชื่อในพระบุตรของพระองค์ “คือพระเยซูเจ้าผู้ทรงบุกเบิกความเชื่อและทรงทำให้ความเชื่อนั้นสมบูรณ์” (ฮบ 11:40; 12:2)

พระแม่มารีย์ – “ผู้เป็นสุขที่เชื่อ”

 148     พระนางพรหมจารีมารีย์ทรงทำให้การยอมรับความเชื่อเป็นจริงอย่างสมบูรณ์ที่สุด พระนางมารีย์ทรงรับข่าวสารและพระสัญญาที่ทูตสวรรค์กาเบรียลนำมาแจ้งให้ทราบด้วยความเชื่อ เพราะทรงเชื่อว่า “ไม่มีสิ่งใดที่พระเจ้าจะทรงกระทำไม่ได้” (ลก 1:37)^[9] และทรงน้อมรับพระประสงค์ “ข้าพเจ้าเป็นผู้รับใช้ขององค์พระผู้เป็นเจ้า ขอให้เป็นไปกับข้าพเจ้าตามวาจาของท่านเถิด” (ลก 1:38) นางเอลีซาเบธก็ทักทายพระนางด้วยถ้อยคำว่า “เธอเป็นสุขที่เชื่อว่าพระวาจาที่องค์พระผู้เป็นเจ้าตรัสแก่เธอไว้จะเป็นจริง” (ลก 1:45) เพราะความเชื่อนี้เองชนทุกสมัยจะกล่าวว่าพระนางเป็นสุข^[10]

 149     ตลอดพระชนมชีพของพระนาง และจนถึงการทดสอบครั้งสุดท้าย^[11] เมื่อพระเยซูเจ้าพระบุตรต้องสิ้นพระชนม์บนไม้กางเขน ความเชื่อของพระนางก็ไม่คลอนแคลน พระนางมารีย์ไม่ทรงเคยหยุดเชื่อเลยว่าพระวาจาของพระเจ้า “จะต้องสำเร็จเป็นจริง” เพราะเหตุนี้ พระศาสนจักรจึงให้ความเคารพนับถือพระนางมารีย์ว่าทรงเป็นผู้ทำให้ความเชื่อเป็นจริงอย่างสมบูรณ์

^[4] เทียบ ปฐก 12:1-4.             

^[5] เทียบ ปฐก 23:4.             

^[6] เทียบ ฮบ 11:17.

^[7] เทียบ ปฐก 15:6.              

^[8] เทียบ ปฐก 15:5.              

^[9] เทียบ ปฐก 18:14.             

^[10] เทียบ ลก 1:48.

^[11] เทียบ ลก 2:35.

II.  “ข้าพเจ้ารู้ว่าข้าพเจ้ามอบความวางใจไว้กับผู้ใด” (2 ทธ 1:12)

เชื่อในพระเจ้าเท่านั้น

 150     ก่อนอื่นหมด ความเชื่อเป็นการที่มนุษย์มีความสนิทสัมพันธ์เป็นส่วนตัวกับพระเจ้า พร้อมกันนั้นยังรวมอย่างแยกไม่ออกถึงการเห็นด้วยโดยอิสระกับความจริงทั้งหมดที่พระเจ้าทรงเปิดเผยให้รู้ ความเชื่อของคริสตชน ในฐานะที่เป็นความสนิทสัมพันธ์เป็นส่วนตัวกับพระเจ้าและกับความจริงที่ทรงเปิดเผย จึงแตกต่างกับความเชื่อต่อมนุษย์คนหนึ่ง เป็นการดีและถูกต้องที่จะวางใจต่อพระเจ้าอย่างเต็มที่และเชื่อโดยไม่มีเงื่อนไขต่อเรื่องราวที่พระองค์ตรัส การที่จะมีความเชื่อวางใจเช่นนี้ต่อมนุษย์คนหนึ่งที่เป็นเพียงสิ่งสร้างจึงเป็นเรื่องไร้สาระและไม่ถูกต้อง^[12]

เชื่อในพระเยซูคริสตเจ้า พระบุตรของพระเจ้า

 151     สำหรับคริสตชน การเชื่อในพระเจ้าแยกกันไม่ได้กับการเชื่อในผู้ที่พระเจ้าทรงส่งมา นั่นคือในพระบุตรสุดที่รักซึ่งเป็นที่โปรดปรานของพระองค์^[13] พระเจ้าทรงบอกเราให้ฟังองค์พระบุตร^[14]  องค์พระผู้เป็นเจ้าเองก็ตรัสกับบรรดาศิษย์ว่า “จงเชื่อในพระเจ้า และเชื่อในเราด้วย” (ยน 14:1) เราอาจเชื่อในพระเยซูคริสตเจ้าได้เพราะทรงเป็นพระเจ้าด้วย ทรงเป็นพระวจนาตถ์ผู้ทรงรับสภาพมนุษย์ “ไม่มีใครเคยเห็นพระเจ้าเลย แต่พระบุตรเพียงพระองค์เดียวผู้สถิตในพระอุระของพระบิดานั้นได้ทรงเปิดเผยให้เรารู้” (ยน 1:18) เพราะพระองค์ “ทรงเห็นพระบิดา” (ยน 6:46) ทรงเป็นพระองค์เดียวที่ทรงรู้จักพระบิดาและเปิดเผยพระบิดาได้”^[15]

เชื่อในพระจิตเจ้า

 152     เป็นไปไม่ได้ที่คนหนึ่งจะเชื่อในพระเยซูคริสตเจ้า หากว่าเขาไม่ได้รับพระจิตเจ้า พระจิตเจ้าทรงเปิดเผยให้มนุษย์รู้ว่าพระเยซูเจ้าเป็นใคร เพราะ “หากพระจิตเจ้ามิได้ทรงดลใจก็ไม่มีผู้ใดพูดได้ว่า ‘พระเยซูคือองค์พระผู้เป็นเจ้า’” (1 คร 12:3) “พระจิตเจ้าทรงหยั่งรู้ทุกสิ่งแม้กระทั่งสิ่งที่ลึกล้ำของพระเจ้า [….] ไม่มีผู้ใดล่วงรู้ถึงความคิดของพระเจ้านอกจากพระจิตของพระเจ้า” (1คร 2:10-11) พระเจ้าเท่านั้นทรงรู้จักพระเจ้าอย่างสมบูรณ์ เราเชื่อในพระจิตเจ้า เพราะพระองค์ทรงเป็นพระเจ้า

           พระศาสนจักรไม่เคยหยุดยั้งที่จะยืนยันความเชื่อของตนในพระเจ้าหนึ่งเดียว  พระบิดา พระบุตรและพระจิตเจ้า

^[12] เทียบ ยรม 17:5-6; สดด 40 :5 ; 146 :3-4.

^[13] เทียบ มก 1:11.

^[14] เทียบ มก 9:7.

^[15] เทียบ มธ 11:27.

III. คุณสมบัติของความเชื่อ

ความเชื่อเป็นพระหรรษทานประการหนึ่ง

 153     เมื่อนักบุญเปโตรประกาศว่าพระเยซูเจ้าทรงเป็นพระคริสตเจ้า พระบุตรของพระเจ้าผู้ทรงชีวิต พระเยซูเจ้าทรงบอกเขาว่าเขามีความรู้นี้ไม่ใช่จากมนุษย์ แต่จากพระบิดาของพระองค์ “ผู้สถิตในสวรรค์” (มธ 16:17)^[16] ความเชื่อเป็นของประทานจากพระเจ้า เป็นคุณธรรมเหนือธรรมชาติที่พระเจ้าประทานให้ “เราจะแสดงความเชื่อเช่นนี้ได้ก็จำเป็นต้องมีพระหรรษทานของพระเจ้านำหน้าคอยช่วยเหลือ และมีพระจิตเจ้าคอยอนุเคราะห์อยู่ภายใน พระจิตเจ้าทรงเร้าจิตใจและทรงโน้มน้าวให้หันกลับมาหาพระเจ้า ทรงเปิดนัยน์ตาของสติปัญญาและประทาน “ให้กับทุกคนซึ่งความยินดีที่จะยอมรับความจริงและเชื่อความจริงนั้น””^[17]

ความเชื่อเป็นการกระทำอย่างมนุษย์ (Human act)

 154     เป็นไปไม่ได้ที่จะมีความเชื่อถ้าไม่ได้รับความช่วยเหลือภายในของพระจิตเจ้า เป็นความจริงไม่น้อยกว่าเลยว่าการมีความเชื่อเป็นการกระทำอย่างมนุษย์จริงๆ ไม่เป็นการขัดแย้งกับอิสรภาพและสติปัญญาของมนุษย์เลยที่จะวางใจต่อพระเจ้าและยึดมั่นต่อความจริงที่พระองค์ทรงเปิดเผยให้เราทราบ ในความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ด้วยกัน การเชื่อสิ่งที่มนุษย์คนอื่นบอกเราเกี่ยวกับตนเองและเจตนาของตน รวมทั้งการเชื่อคำสัญญาของเขาเพื่อจะเข้ามาร่วมมีความสัมพันธ์ต่อกัน (เช่นเมื่อชายและหญิงสมรสกัน)  ก็ไม่ขัดกับศักดิ์ศรีของเรา ดังนั้น จึงยิ่งไม่ขัดกับศักดิ์ศรีของเรายิ่งขึ้น “ที่เราจะมอบความนอบน้อมอย่างเต็มเปี่ยมของสติปัญญาและเจตนาของเราด้วยความเชื่อแด่พระเจ้าผู้ทรงเปิดเผย”^[18] และดังนี้จึงเข้าไปมีความสนิทสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพระองค์

 155     ในความเชื่อ สติปัญญาและเจตนาของมนุษย์ทำงานร่วมกับพระหรรษทานของพระเจ้า “การเชื่อเป็นกิจกรรมของสติปัญญาที่เห็นด้วยกับความจริงของพระเจ้าตามคำสั่งของเจตนาที่พระเจ้าทรงปลุกเร้าด้วยพระหรรษทาน”^[19]

ความเชื่อและสติปัญญา

 156     แรงบันดาลใจให้เชื่อไม่อยู่ที่ว่าความจริงที่พระเจ้าทรงเปิดเผยให้ทราบนั้นปรากฏว่าจริงและเข้าใจได้อาศัยแสงสว่างของเหตุผลตามธรรมชาติของเรา เราเชื่อ “เพราะอำนาจของพระเจ้าผู้ทรงเปิดเผยนั้นเอง พระองค์ไม่อาจทรงหลอกลวงผู้ใดและไม่มีผู้ใดหลอกลวงพระองค์ได้”^[20] “ถึงกระนั้น ‘เพื่อให้การยอมรับความเชื่อของเราสอดคล้องกับเหตุผล’ พระเจ้าจึงทรงปรารถนาประทานข้อพิสูจน์ภายนอกเกี่ยวกับการเปิดเผยของพระองค์มาร่วมกับความช่วยเหลือภายในของพระจิตเจ้าอีกด้วย”^[21] ดังนั้น การอัศจรรย์ของพระคริสตเจ้าและบรรดาผู้ศักดิ์สิทธิ์^[22] การประกาศพระวาจา การขยายตัวและความศักดิ์สิทธิ์ ความเจริญก้าวหน้าและความมั่นคงของพระศาสนจักร “จึงเป็นเครื่องหมายแน่ชัดที่สุดของการเปิดเผยของพระเจ้า และเครื่องหมายนี้ก็เป็นสิ่งที่สติปัญญาของทุกคนเข้าใจได้”^[23] แสดงพลังบันดาลใจของความน่าเชื่อถือว่า “การเห็นด้วยกับความเชื่อไม่ใช่แรงผลักดันที่มืดบอดของจิตใจ”^[24]

 157     ความเชื่อมีความชัดเจน ชัดเจนยิ่งกว่าความรู้ทุกอย่างของมนุษย์ เพราะมีรากฐานตั้งอยู่บนพระวาจาของพระเจ้าผู้ไม่อาจตรัสมุสาได้ ใช่แล้ว ความจริงต่างๆ ที่ทรงเปิดเผยอาจดูเหมือนว่าคลุมเครือสำหรับเหตุผลและประสบการณ์ของมนุษย์ แต่ “ความชัดเจนที่ได้มาอาศัยแสงสว่างของพระเจ้าย่อมยิ่งใหญ่กว่าความชัดเจนที่ได้มาอาศัยแสงสว่างของเหตุผลตามธรรมชาติ”^[25] “ข้อความที่เข้าใจยากหมื่นข้อความไม่ทำให้เกิดความสงสัยหนึ่งข้อ”^[26]

 158     “ความเชื่อแสวงหาความเข้าใจ”:^[27] คุณสมบัติประการหนึ่งของความเชื่อก็คือผู้มีความเชื่อย่อมปรารถนาจะรู้จักผู้ที่เขามอบความเชื่อถืออยู่ให้มากยิ่งขึ้นและปรารถนาจะเข้าใจความจริงที่เขาเปิดเผยให้รู้นั้นดีขึ้น โดยธรรมชาติแล้ว ความรู้ที่ยิ่งลึกซึ้งจะนำความเชื่อมากขึ้นมากับตน เป็นความเชื่อที่ความรักย่อมจุดให้ลุกเป็นไฟมากยิ่งขึ้นเสมอ พระหรรษทานความเชื่อย่อมเปิด “ตาแห่งใจ” (อฟ 1:18) ให้เข้าใจอย่างคล่องตัวเกี่ยวกับความจริงที่พบได้ในการเปิดเผย ซึ่งหมายถึงความเข้าใจแผนการของพระเจ้าและธรรมล้ำลึกแห่งความเชื่อทั้งหมดว่ามีความสัมพันธ์อย่างไรระหว่างกันและกับพระคริสตเจ้าศูนย์กลางแห่งธรรมล้ำลึกที่ได้รับการเปิดเผย “พระจิตเจ้า ประทานพระคุณนานาประการอยู่ตลอดเวลาเพื่อความเข้าใจข้อความจริงที่พระเจ้าทรงเผยให้ทราบนั้นจะได้ก้าวหน้าลึกซึ้งยิ่งๆ ขึ้น”^[28] ดังที่นักบุญออกัสตินเคยกล่าวไว้ว่า “จงเข้าใจเพื่อจะได้เชื่อ จงเชื่อเพื่อจะได้เข้าใจ”^[29]

 159     ความเชื่อและความรู้  “เป็นความจริงว่าแม้ความเชื่อจะอยู่เหนือเหตุผล แต่ก็ไม่เคยมีความขัดแย้งแท้จริงได้เลยระหว่างความเชื่อกับเหตุผล เพราะพระเจ้าองค์เดียวกันที่ทรงเปิดเผยธรรมล้ำลึกและทรงหลั่งความเชื่อ ก็ประทานแสงสว่างของเหตุผลในใจมนุษย์ด้วย พระเจ้าคงไม่อาจปฏิเสธพระองค์เอง และขัดแย้งกับความจริงได้เลย”^[30] “ดังนั้น การค้นคว้าอย่างเป็นระบบในวิชาการต่างๆ ถ้าดำเนินไปตามหลักวิชาการจริงๆ และตามกฎศีลธรรม จึงจะไม่มีวันขัดแย้งจริงๆเลยกับความเชื่อ เพราะทุกสิ่งทั้งทางโลกและที่เกี่ยวกับความเชื่อล้วนสืบเนื่องมาจากพระเจ้าองค์เดียวกัน ยิ่งกว่านั้น ผู้ที่พยายามค้นคว้าความลึกลับของสิ่งต่างๆ ด้วยใจที่ถ่อมตนและมั่นคงก็ถูกจูงโดยไม่รู้ตัวประหนึ่งจากพระหัตถ์ของพระเจ้าผู้ทรงดูแลทุกสิ่ง ทรงทำให้ทุกสิ่งเป็นอยู่อย่าง   ที่เป็น”^[31]

เสรีภาพของความเชื่อ

 160     เพื่อให้การตอบสนองความเชื่อเป็นการกระทำอย่างมนุษย์ “ก่อนอื่นหมด มนุษย์ต้องตอบสนองต่อพระเจ้าโดยเชื่อจากใจจริง จึงไม่ต้องมีผู้ใดถูกบังคับให้ยอมรับความเชื่อ เพราะการแสดงความเชื่อนั้นโดยธรรมชาติแล้วต้องเป็นการกระทำโดยสมัครใจ”^[32] “พระเจ้าทรงเรียกมนุษย์ให้มารับใช้พระองค์ด้วยจิตและความจริง มนุษย์จึงมีพันธะผูกมัดอยู่ในมโนธรรม แต่ไม่ใช่ถูกบังคับ […] ความจริงประการนี้ปรากฏชัดอย่างยิ่งในพระเยซูคริสตเจ้า”^[33] พระคริสตเจ้าทรงเชิญทุกคนให้กลับใจ แต่ก็มิได้ทรงบังคับโดยวิธีใดเลย “พระองค์ทรงเป็นพยานถึงความจริง แต่ไม่ทรงปรารถนาจะใช้กำลังบังคับผู้ที่ขัดขืนความจริง เพราะพระอาณาจักรของพระองค์ […] เจริญเติบโตขึ้น [….] ด้วยความรักที่พระคริสตเจ้า เมื่อทรงถูกยกขึ้นตรึงบนไม้กางเขน ทรงใช้เพื่อดึงดูดมนุษย์ทุกคนมาหาพระองค์”^[34]

จำเป็นต้องมีความเชื่อ

 161     ความเชื่อในพระเยซูคริสตเจ้าและในพระองค์ผู้ทรงส่งพระองค์ท่านมาเพื่อช่วยเราให้รอดพ้น เป็นสิ่งที่จำเป็นที่เราต้องมีเพื่อรับความรอดพ้นนี้^[35] “เพราะ ‘ถ้าไม่มีความเชื่อแล้ว จะเป็นที่พอพระทัยของพระเจ้าไม่ได้เลย’ (ฮบ 11:6) ดังนั้น จึงไม่มีผู้ใดจะเข้ามามีส่วนร่วมกับบรรดาบุตรของพระองค์ได้โดยไม่ได้รับความชอบธรรม และไม่มีผู้ใดนอกจาก ‘ผู้ที่ยืนหยัดจนถึงวาระสุดท้าย’ (มธ 10:22; 24:13) ที่จะได้รับชีวิตนิรันดร”^[36]

 

การยืนหยัดในความเชื่อ

 162     ความเชื่อเป็นของประทานที่พระเจ้าประทานให้เปล่าๆ เราอาจสูญเสียของประทานล้ำค่านี้ได้ นักบุญเปาโลเตือนทิโมธีว่า “ข้าพเจ้าขอแนะนำท่าน [….] เพื่อท่านจะได้ [....] ต่อสู้อย่างกล้าหาญ โดยยึดความเชื่อและมโนธรรมที่ดีไว้ บางคนละทิ้งมโนธรรมที่ดี ความเชื่อของเขาจึงต้องพินาศ” (1ทธ 1:18-19) เพื่อจะมีชีวิต มีความเชื่อ และยืนหยัดในความเชื่อจนถึงวาระสุดท้าย เราต้องได้รับการเลี้ยงดูด้วยพระวาจาของพระเจ้า เราต้องอธิษฐานภาวนาต่อองค์พระผู้เป็นเจ้าให้พระองค์ทรงเพิ่มพูนความเชื่อให้แก่เรา^[37] ความเชื่อต้องแสดงออกเป็นการกระทำ “อาศัยความรัก” (กท 5:6)^[38] ต้องได้รับการส่งเสริมจากความหวัง^[39] และฝังรากอยู่ในความเชื่อของพระศาสนจักร

ความเชื่อ – จุดเริ่มของชีวิตนิรันดร

 163     ความเชื่อทำให้เราได้ลิ้มรสความยินดีและแสงสว่างของการแลเห็นพระเจ้าที่บันดาลความบรมสุขแล้วเป็นการชิมลางล่วงหน้า การแลเห็นพระเจ้าเช่นนี้เป็นจุดหมายปลายทางของการเดินทางในโลกนี้ เวลานั้นเราจะเห็นพระเจ้า “เหมือนพระองค์ทรงอยู่ต่อหน้าเรา” (1 คร 13:12) “อย่างที่พระองค์ทรงเป็น” (1 ยน 3:2) ความเชื่อจึงเป็นจุดเริ่มของชีวิตนิรันดร

             “พวกเรากำลังรอคอยพระพรที่ทรงสัญญาไว้ให้เราแล้วด้วยความเชื่อ เราก็เป็นเสมือนผู้ที่มองเห็นพระหรรษทานเหล่านี้เสมือนในกระจกเงา ประหนึ่งว่าพระพรที่จะได้รับในอนาคตนี้อยู่ต่อหน้าเราแล้ว”^[40]

 164    แต่บัดนี้ “เราดำเนินชีวิตด้วยความเชื่อ มิใช่ตามที่มองเห็น” (2 คร 5:7) และรู้จักพระเจ้า “เพียงรางๆ เหมือนเห็นในกระจกเงา [....] อย่างไม่สมบูรณ์” (1คร 13:12) ถึงแม้ความเชื่อจะโชติช่วงสว่างไสวจากพระองค์ที่เรามีความเชื่อ แต่บ่อยๆ ชีวิตความเชื่อก็มืดมัว ความเชื่ออาจถูกทดสอบได้ โลกซึ่งเป็นที่อาศัยของเรา บ่อยๆ มักจะดูเหมือนว่าอยู่ห่างไกลจากสิ่งที่ความเชื่อบอกไว้ ประสบการณ์ความชั่วร้ายและความเจ็บปวด ความอยุติธรรมมากมายและความตายดูเหมือนว่าขัดแย้งกับข่าวดี สิ่งเลวร้ายเหล่านี้อาจทำให้ความเชื่อสั่นคลอนและเป็นการผจญให้เราปฏิเสธความเชื่อได้

 165    เราจึงต้องหันเข้าหาบรรดาพยานแห่งความเชื่อ ดังเช่นอับราฮัม “ผู้ที่แม้ดูเหมือนจะไม่มีความหวัง...แต่ก็ยังหวังและเชื่อ” (รม 4:18) เราต้องหันเข้าหาพระนางพรหมจารีมารีย์ซึ่ง “ในหนทางแห่งความเชื่อ”^[41] ได้ทรงดำเนินไปจนถึง “กลางคืนแห่งความเชื่อ”^[42] โดยทรงมีส่วนร่วมความทรมานขององค์พระบุตรจนถึงพระคูหาที่เป็นเสมือนกลางคืนมืดมิด^[43] เรายังต้องเข้าหาพยานแห่งความเชื่อคนอื่นอีกหลายคน “พวกเราก็เช่นเดียวกัน เมื่อมีพยานจำนวนมากห้อมล้อมอยู่ เราจงละทิ้งทุกสิ่งที่ถ่วงอยู่และบาปที่เกาะแน่น เราจงมีมานะวิ่งต่อไปในการแข่งขันซึ่งกำหนดไว้สำหรับเรา จงเพ่งมองไปยังพระเยซูเจ้าผู้ทรงบุกเบิกความเชื่อและทรงทำให้ความเชื่อนั้นสมบูรณ์” (ฮบ 12:1-2)

^[16]   เทียบ กท 1:15-16;  มธ 11:25.

^[17] Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Dei Verbum, 5: AAS 58 (1966) 819.        

^[18] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3008.   

^[19] Sanctus Thomas Aquinas, Summa Theologiae  2,2, q. 2, a. 9, c: Ed. Leon. 8, 7;  cf. Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3010.

^[20] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3008.   

^[21] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3009.   

^[22] เทียบ มก 16 :20 ; ฮบ 2:4.     

^[23] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3009.   

^[24] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c.3: DS 3010.   

^[25] Sanctus Thomas Aquinas, Summa theologiae 2-2. Q.171, a. 5, 3um: Ed. Leon. 10, 373.              

^[26] Iannes Henricus Newman, Apologia pro vita sua, c. 5, ed. M.J. Svaglic (Oxford 1976) p. 210.       

^[27] Sanctus Anselmus Cantuarensis, Proslogion, Prooemium: Opera Omnia, ed. F.S. Schmitt, v. 1 (Edinburghi 1946) p. 94.

^[28] Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Dei Verbum, 5: AAS 58 (1966) 819.       

^[29] Sanctus Augustinus,  Sermo  43, 7, 9: CCL 41, 512 (PL 38, 258).

^[30] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c. 4: DS 3017.  

^[31] Concilium Vaticanum II, Const. past. Gaudium et spes,  36: AAS 58 (1966) 1054.

^[32] Concilium Vaticanum II, Decl. Dignitatis humanae, 10: AAS 58 (1966) 936; cf. CIC canon 748 # 2. 

^[33] Concilium Vaticanum II, Decl. Dignitatis humanae, 11: AAS 58 (1966) 936.       

^[34] Concilium Vaticanum II, Decl. Dignitatis humanae, 11: AAS 58 (1966) 937.       

^[35] เทียบ มก 16:16; ยน 3:36; 6:40  และที่อื่นๆ.Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c. 4: DS 3017.           

^[36] Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius,  c. 3: DS 3012; cf. Concilium Tridentinum, Sess 6a, Decretum de iustificatione, c 8: DS 1532.

^[37] เทียบ มก 9:24; ลก 17:5; 22:32.             

^[38] เทียบ ยก 2:14-26.           

^[39] เทียบ รม 15:13.             

^[40] Sanctus Basilius Magnus, Liber de Spiritu Sancto, 15, 36: SC 17bis, 370 (PG 32, 132); cf. Sanctus Thomas Aquinas, Summa theologiae  2-2, q. 4, a.1,c: Ed. Leon. 8, 44.  

^[41] Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 58: AAS 57 (1965) 61.    

^[42] Cf. Ioannes Paulus II, Litt. Enc. Redemptoris  Mater, 17: AAS 79 (1987) 381.

^[43] Cf. Ioannes Paulus II, Litt. Enc. Redemptoris  Mater, 18: AAS 79 (1987) 381-383.

I.    “ข้าแต่พระเจ้า โปรดทอดพระเนตรความเชื่อของพระศาสนจักรของพระองค์”

 168 พระศาสนจักรมีความเชื่อก่อน และดังนี้จึงแนะนำ หล่อเลี้ยงและช่วยพยุงความเชื่อของฉัน  ก่อนอื่นพระศาสนจักรประกาศองค์พระผู้เป็นเจ้าทั่วทุกแห่งหน (พวกเขาขับร้องว่า “Te per orbem terrarum sancta confitetur Ecclesia”, ซึ่งแปลว่า “พระศาสนจักรศักดิ์สิทธิ์ประกาศถึงพระองค์ไปทั่วโลก” ในบท “Te Deum”) และพร้อมกับพระศาสนจักรและในพระศาสนจักร พวกเราก็ได้รับการผลักดันและแนะนำให้ร้องประกาศเช่นเดียวกันด้วยว่า “ข้าพเจ้าเชื่อ” “ข้าพเจ้าทั้งหลายเชื่อ” พวกเรารับความเชื่อและชีวิตใหม่ในพระคริสตเจ้ามาจากพระศาสนจักรโดยศีลล้างบาป ตามหนังสือ “จารีตโรมัน” ผู้ประกอบพิธีศีลล้างบาปถามผู้ประสงค์จะรับศีลว่า “ท่านขออะไรจากพระศาสนจักรของพระเจ้า?” คำตอบก็คือ “ขอความเชื่อ” – “ความเชื่อให้อะไรแก่ท่าน?” – “ให้ชีวิตนิรันดร”^[46]

 169 ความรอดพ้นมาจากพระเจ้าเท่านั้น แต่เพราะเรารับชีวิตความเชื่อผ่านทางพระศาสนจักร พระศาสนจักรจึงเป็นมารดาของเรา “เราเชื่อพระศาสนจักรในฐานะมารดาของการบังเกิดใหม่ ไม่ใช่เชื่อในพระศาสนจักรในฐานะผู้บันดาลความรอดพ้น”^[47] เพราะพระศาสนจักรเป็นมารดาของเรา พระศาสนจักรจึงเป็นผู้อบรมสั่งสอนความเชื่อของเราด้วย

^[46] Ordo initiationis christianae adultorum, 75, ed. Typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1972) p. 24; Ibid., 247, p. 91.        

^[47] Faustus Reiensis, De Spiritu Sancto 1, 2: CSEL 21, 104 (1,1: PL 62, 11).           

II.  ภาษาของความเชื่อ

 170 เราไม่มีความเชื่อในสูตร แต่เชื่อในเรื่องที่สูตรเหล่านั้นแสดงออกและในสิ่งที่ความเชื่อยอมให้เรา “สัมผัส”  “กิจการของผู้มีความเชื่อไม่จบที่ข้อความที่กล่าวออกมา แต่จบที่ความเป็นจริงซึ่งถูกกล่าวถึง”^[48] ถึงกระนั้น เราก็เข้ามาใกล้กับความเป็นจริงเหล่านั้นที่ช่วยให้เราแต่งสูตรซึ่งช่วยให้แสดงและถ่ายทอดความเชื่อ ให้เฉลิมฉลองความเชื่อในชุมชน ให้เราทำให้ความเชื่อนั้นเป็นของตนและช่วยให้เราดำเนินชีวิตจากความเชื่อนั้นมากยิ่งขึ้น

 171 พระศาสนจักรซึ่งเป็น “หลักและรากฐานของความจริง” (1 ทธ 3:15) ปกป้องความเชื่อที่พระเจ้าประทานแก่บรรดาผู้ศักดิ์สิทธิ์ครั้งเดียวตลอดไป^[49]ไว้อย่างซื่อสัตย์ พระศาสนจักรเป็นผู้รักษาเรื่องราวเกี่ยวกับพระคริสตเจ้าและการประกาศยืนยันความเชื่อของบรรดาอัครสาวกไว้และถ่ายทอดแก่อนุชนรุ่นต่อๆ มา มารดาย่อมสอนบุตรให้พูด เข้าใจและสื่อสารกับผู้อื่นได้ฉันใด พระศาสนจักรมารดาของเราก็สอนภาษาความเชื่อให้เราเข้าใจและแนะนำให้เราดำเนินชีวิตตามความเชื่อนั้น

^[48] Sanctus Thomas Aquinas, Summa theologiae 2-2, q. 1, a. 2, ad 2: Ed. Leon. 8, 11.   

^[49] เทียบ ยด 1:3.

III. ความเชื่อหนึ่งเดียว

 172     ตลอดมาทุกศตวรรษในอดีต พระศาสนจักรไม่เคยหยุดยั้งที่จะประกาศความเชื่อหนึ่งเดียวของตนเป็นภาษา วัฒนธรรม ประชากรและชนชาติหลากหลาย พระศาสนจักรได้รับความเชื่อหนึ่งเดียวนี้มาจากองค์พระผู้เป็นเจ้าพระองค์เดียว ถ่ายทอดโดยศีลล้างบาปหนึ่งเดียว ฝังรากอยู่ในความมั่นใจว่ามนุษย์ทุกคนมีพระเจ้าและพระบิดาเพียงพระองค์เดียว^[50] นักบุญอีเรเนอุสแห่งลียง พยานความเชื่อนี้ ประกาศไว้ว่า

 173     “พระศาสนจักรที่แผ่ขยายไปทั่วโลกจนสุดปลายแผ่นดิน และได้รับความเชื่อนี้มาจากบรรดาอัครสาวกและศิษย์ของท่าน [….] รักษาคำเทศน์สอน [….] ความเชื่อ [….]นี้ไว้อย่างเอาใจใส่เหมือนผู้อาศัยอยู่ในบ้านเดียว และมีความเชื่อเช่นเดียวกันกับท่านเหล่านี้ นั่นคือเสมือนกับว่ามีจิตเดียวใจเดียว ประกาศสอนเป็นเสียงเดียวกันประหนึ่งว่ามีปากเดียว”^[51]

 174     “แม้ว่าทั่วโลกมีภาษาแตกต่างกัน แต่สาระของธรรมประเพณีก็มีหนึ่งเดียวเหมือนกัน ความเชื่อและธรรมประเพณีของพระศาสนจักรที่ตั้งอยู่ในเยอรมนีก็ไม่แตกต่างจากความเชื่อและธรรมประเพณีในสเปน ไม่แตกต่างจากของชาวเชลติกและไม่แตกต่างจากในดินแดนตะวันออก ในอียิปต์และในลีเบีย และไม่แตกต่างจากพระศาสนจักรที่ตั้งอยู่ที่ใจกลางโลก”^[52] “การเทศน์สอนของพระศาสนจักรจริงและมั่นคง แสดงให้เห็นแนวทางความรอดพ้นหนึ่งเดียวที่เหมือนกันทั่วโลก”^[53]

 175      “เรารักษาความเชื่อที่ได้รับมาจากพระศาสนจักร ความเชื่อนี้มาจากพระจิตของพระเจ้าตลอดเวลา เป็นเสมือนคลังสมบัติล้ำค่าบรรจุอยู่ในภาชนะดีเลิศและสดชื่นอยู่เสมอและทำให้ภาชนะที่บรรจุนั้นสดใหม่อยู่เสมอด้วย”^[54]

^[50] เทียบ อฟ 4:4-6

^[51] Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses  1, 10, 1-2: SC 264, 154-158 (PG 7, 550-551).    

^[52] Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses  1, 10, 2: SC 264, 158-160 (PG 7, 531-534).

^[53] Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses  5, 20, 1: SC 153, 254-256 (PG 7, 1177).         

^[54] Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses  3, 24, 1: SC 211, 472 (PG 7, 966).             

สรุป

 176      ความเชื่อเป็นความสัมพันธ์สมบูรณ์ส่วนตัวของมนุษย์กับพระเจ้าผู้ทรงเปิดเผยพระองค์ ความสัมพันธ์นี้ครอบคลุมสติปัญญาและเจตนาทั้งหมดเห็นพ้องด้วยกับการเปิดเผยที่พระเจ้าทรงแสดงออกด้วยกิจการและพระวาจาให้มนุษย์รู้เกี่ยวกับพระองค์

 177      “เชื่อ” จึงหมายถึงความสัมพันธ์สองประการ คือ ความสัมพันธ์กับบุคคล และความสัมพันธ์กับความจริง ความสัมพันธ์กับความจริงเกิดจากความเชื่อถือต่อบุคคลที่เป็นพยานถึงความจริงนี้

 178      เราต้องไม่เชื่อผู้ใดอื่นนอกจากในพระเจ้า พระบิดา พระบุตร และพระจิตเจ้า

 179      ความเชื่อเป็นของประทานเหนือธรรมชาติจากพระเจ้า เพื่อจะมีความเชื่อได้มนุษย์จึงต้องการความช่วยเหลือของพระจิตเจ้า

 180      “เชื่อ” เป็นการกระทำอย่างมนุษย์ โดยมีจิตสำนึกและอย่างอิสระเสรี จึงสอดคล้องกับศักดิ์ศรีของมนุษย์ที่เป็นบุคคล

 181      “เชื่อ” เป็นกิจกรรมของพระศาสนจักร ความเชื่อของพระศาสนจักรมาก่อน ให้กำเนิด คอยพยุง และหล่อเลี้ยงความเชื่อของเรา พระศาสนจักรเป็นเสมือนมารดาของทุกคนผู้มีความเชื่อ “จะมีพระเจ้าเป็นพระบิดาไม่ได้ ถ้าไม่มีพระศาสนจักรเป็นมารดา”^[55]

 182      “เราเชื่อทุกสิ่งที่อยู่ในพระวาจาของพระเจ้า เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษรหรือถ่ายทอดสืบต่อกันมาและพระศาสนจักร [….] เสนอให้เชื่อในฐานะที่ได้รับการเปิดเผยจากพระเจ้า”^[56]

 183      ความเชื่อจำเป็นสำหรับความรอด องค์พระผู้เป็นเจ้าเองทรงยืนยันว่า “ผู้ที่เชื่อและรับศีลล้างบาปก็จะรอดพ้น ผู้ที่ไม่เชื่อจะถูกตัดสินลงโทษ” (มก 16:16)

 184      “ความเชื่อ [….] เป็นการชิมรสล่วงหน้าอย่างหนึ่งถึงความรู้ที่จะทำให้เรามีความสุขในชีวิตหน้า”^[57]

^[55] Sanctus Cyprianus Carthaginiensis,  De Ecclesiae catholicae unitate,  6: CCL 3, 253 (PL 4, 519).     

^[56] Paulus VI, Sollemnis Professio fidei,  20: AAS 60 (1968) 441.   

^[57] Sanctus Thomas Aquinas,  Compendium  theologiae,  1, 2: Ed. Leon. 42, 83.