คู่มือแนะแนวการสอนคำสอน - DIRECTORY FOR CATECHESIS (2020)

2. การสอนคำสอนกับเด็กและวัยรุ่น

236.       “โดยอาศัยการพิจารณาด้วยความเชื่อและเหตุผล พบว่ากลุ่มเด็กที่อยู่ระหว่างสองวัยนี้ ได้ถูกแบ่งออกเป็นกลุ่มย่อยคือ กลุ่มวัยเด็กเล็ก (early infancy) หรือวัยก่อนเข้าเรียน (pre-school age) และวัยเด็ก (childhood) มีพระพรแห่งการเริ่มต้นชีวิต”[16] ที่โดดเด่นด้วยความเรียบง่ายและการต้อนรับที่ให้เปล่า นักบุญออกัสตินระบุถึงวัยเด็กและวัยเด็กตอนกลางว่าเป็นช่วงเวลาของการเรียนรู้การสนทนากับครู (พระเจ้า) ที่พูดลึกๆ ภายใน  จากวัยที่อ่อนโยนที่เด็กต้องได้รับการช่วยเหลือในการรับรู้และพัฒนาความรู้สึกเรื่องพระเจ้าและสัญชาตญาณตามธรรมชาติของการดำรงอยู่ของพระองค์ (เทียบ GE 3) มานุษยวิทยาและการเรียนการสอนยืนยันในความเป็นจริงว่าเด็กสามารถสัมพันธ์กับพระเจ้าได้ และคำถามของเขาเกี่ยวกับความหมายของชีวิตที่เกิดขึ้น แม้ว่าพ่อแม่แทบจะไม่ใส่ใจกับการศึกษาทางศาสนาก็ตาม เด็กๆ มีความสามารถในการตั้งคำถามที่มีความหมายเกี่ยวกับสิ่งสร้าง เอกลักษณ์ของพระเจ้า เหตุผลสำหรับความดีและความชั่ว  และสามารถชื่นชมยินดีต่อหน้าธรรมล้ำลึกของชีวิตและความรัก

 

237.       การศึกษาในสาขาสังคมวิทยา จิตวิทยา วิชาครู และการสื่อสารเป็นประโยชน์อย่างมากในการอธิบายลักษณะอย่างเป็นรูปธรรมของเด็กซึ่งมีสถานการณ์ชีวิตที่หลากหลายในบริบททางภูมิศาสตร์ที่แตกต่างกัน ในความเป็นจริงแล้ว ตัวแปรทางสังคมและวัฒนธรรมมีอิทธิพลอย่างมากต่อสภาพของเด็กและวัยรุ่น การรับรู้ความต้องการของพวกเขาในส่วนหนึ่งของผู้ใหญ่ แนวทางการเข้าใจและการใช้ชีวิตในครอบครัว ประสบการณ์ในโรงเรียน ความสัมพันธ์กับสังคม และความสัมพันธ์กับความเชื่อ ควรให้ความสนใจเป็นพิเศษกับสภาพของดิจิทัลท้องถิ่น (digital natives) ซึ่งเป็นลักษณะของเด็กจำนวนมากทั่วโลก นี่เป็นปรากฏการณ์ของขอบเขตทั่วโลก ซึ่งผลที่ตามมานั้นยังไม่ชัดเจน แต่สิ่งนี้กำลังเปลี่ยนวิธีการรับรู้และความสัมพันธ์ของคนรุ่นใหม่อย่างแน่นอน นอกจากนี้ยังมีอิทธิพลต่อแรงกระตุ้นตามธรรมชาติที่มีต่อประสบการณ์ทางศาสนาในระดับหนึ่งด้วย

 

238.       เป็นสิ่งสำคัญเช่นเดียวกันที่ต้องพิจารณาว่ามีเด็กและวัยรุ่นจำนวนมากที่ได้รับผลกระทบอย่างลึกซึ้งจากความเปราะบางของสายสัมพันธ์ภายในครอบครัว แม้ว่าพวกเขาจะอยู่ในสถานการณ์ที่มีความมั่งคั่งทางการเงินก็ตาม คนอื่นๆ ยังคงอาศัยอยู่ในสภาพแวดล้อมในปัจจุบันที่มีความยากจน ความรุนแรง และความไม่มั่นคง เด็กเหล่านี้ที่ต้องทนทุกข์ทรมานด้วยเหตุผลที่แตกต่างกัน จากการขาดจุดอ้างอิงที่แน่นอนสำหรับชีวิต มักจะมีโอกาสน้อยที่จะรู้จักและรักพระเจ้าเช่นกัน ชุมชนของพระศาสนจักรควรเปิดการสนทนากับผู้ปกครองถ้าเป็นไปได้ สนับสนุนพวกเขาในงานด้านการศึกษาของบุตรของพวกเขา นอกจากนี้ควรทำให้พระศาสนจักรปรากฏตน และพร้อมที่จะช่วยเหลือในความกังวลอย่างมารดา และการพิจารณาในทางปฏิบัติตลอดเวลา นี่จะเป็นการประกาศเบื้องต้นและเป็นพื้นฐานเกี่ยวกับความดีแห่งพระญาณเอื้ออาทรของพระเจ้า

 

239.       เด็กปฐมวัย หรือวัยก่อนเข้าเรียน  เป็นช่วงเวลาที่ชัดเจนสำหรับการค้นพบความเป็นจริงทางศาสนา ในระหว่างที่เด็กๆ เรียนรู้จากพ่อแม่และจากสภาพแวดล้อมของชีวิตในเรื่องทัศนคติของการเปิดกว้าง การยอมรับหรือความไม่ชอบ  และการกีดกันในเรื่องพระเจ้า  พวกเขายังได้เรียนรู้เกร็ดความรู้แรกเกี่ยวกับความเชื่อ การค้นพบครั้งแรกเรื่องพระบิดาผู้อยู่ในสวรรค์ ทรงความดี และมีพระญาณเอื้ออาทร วิธีหันเข้ามาหาพระองค์ด้วยหัวใจและด้วยท่าทางของความรักและความเคารพ  พระนามของพระเยซูเจ้าและพระนางมารีย์และเรื่องราวบางส่วนของช่วงเวลาสำคัญในชีวิตของพระเยซูเจ้า องค์พระผู้เป็นเจ้า เครื่องหมายทางศาสนา  สัญลักษณ์  และท่าทาง  ในบริบทนี้เราไม่ควรดูถูกคุณค่าของการนำวันฉลองหลักของปีพิธีกรรมไปใช้ประโยชน์  ตัวอย่างเช่น ให้ครอบครัวจัดตั้งถ้ำเพื่อเตรียมคริสต์มาส[17] ซึ่งจะช่วยให้เด็กได้มีประสบการณ์กับรูปแบบของการสอนคำสอนโดยการมีส่วนร่วมโดยตรงในธรรมล้ำลึกของการรับสภาพมนุษย์ เมื่อตั้งแต่อายุยังน้อยเด็กต้องติดต่อกันในครอบครัว หรือในสภาพแวดล้อมอื่นๆ ที่เติบโตขึ้น ในแง่มุมที่แตกต่างกันของชีวิตคริสตชน เขาเรียนรู้และปรับรูปแบบของการขัดเกลาทางศาสนาในรูปแบบเริ่มต้นเพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับรูปแบบที่จะเกิดขึ้นในภายหลัง และเพื่อการพัฒนามโนธรรมทางศีลธรรมแบบคริสตชน แทนที่จะเป็นการสอนคำสอนในความรู้สึกว่าเหมาะสม ในวัยนี้เป็นเรื่องของการประกาศข่าวดีครั้งแรกและการประกาศความเชื่อในรูปแบบการศึกษาที่เด่นชัด ให้ความเอาใจใส่ในการพัฒนาความรู้สึกไว้วางใจการให้โดยไม่หวังผลตอบแทน การมอบตนเอง การวิงวอนและการมีส่วนร่วม ฐานะในสภาพของมนุษย์ซึ่งได้รับการต่อกิ่งไปยังพลังแห่งการช่วยให้รอดพ้นของความเชื่อ

 

240.       วัยเด็กตอนกลาง (อายุ 6-10 ปี) ตามประเพณีที่สืบทอดกันมายาวนานในหลายประเทศ เป็นช่วงที่การเริ่มต้นชีวิตคริสตชนที่เริ่มต้นด้วยการรับศีลล้างบาปครบสมบูรณ์ในชุมชนวัด แผนการเดินทางโดยรวมของการเริ่มต้นการเป็นคริสตชนมีขึ้นเพื่อถ่ายทอดเหตุการณ์สำคัญของประวัติศาสตร์แห่งการช่วยให้รอดพ้น ซึ่งจะเป็นเป้าหมายของการไตร่ตรองเชิงลึกมากขึ้นเมื่อเด็กโตขึ้นและค่อยๆ ทำให้เขาตระหนักถึงเอกลักษณ์ของเขาในฐานะผู้ได้รับศีลล้างบาปการสอนคำสอนของการเริ่มต้นชีวิตคริสตชนมีจุดมุ่งหมายเพื่อความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับความเชื่อ (การประกาศครั้งแรก) และด้วยกระบวนการเริ่มต้นนำเด็กให้เข้าสู่ชีวิตของพระศาสนจักรและการเฉลิมฉลองศีลศักดิ์สิทธิ์ต่างๆการสอนคำสอน ไม่ใช่แยกส่วน แต่ได้ถูกจัดระเบียบตามกำหนดการเดินทางที่นำเสนอธรรมล้ำลึกทั้งหมดของชีวิตคริสตชนในรูปแบบที่สำคัญ  และการดำเนินชีวิตในเรื่องมโนธรรมทางศีลธรรม เราต้องให้ความสำคัญกับสภาพที่เป็นอยู่ของเด็กและคำถามของพวกเขาเกี่ยวกับความหมายด้วย ในความเป็นจริงการเดินทางของการเริ่มต้นเราจัดเตรียมสำหรับการสอนความจริงเกี่ยวกับความเชื่อที่เสริมด้วยประจักษ์พยานของชุมชน การมีส่วนร่วมในพิธีกรรม การพบปะกับพระวาจาของพระเยซูเจ้าในพระคัมภีร์ศักดิ์สิทธิ์ การเริ่มต้นปฏิบัติงานเมตตาจิต ขึ้นอยู่กับสภาพระสังฆราชที่จะกำหนดระยะเวลาและแนวทางในการเริ่มต้นของการเข้าสู่ชีวิตคริสตชน และรับศีลศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ

 

241.       วัยเด็กยังเป็นช่วงของการเข้าสู่โลกของโรงเรียนระดับประถมศึกษา เด็ก แล้ววัยรุ่น จะเข้าสู่ชุมชนที่ใหญ่กว่าครอบครัว ที่ซึ่งเขามีความเป็นไปได้ในการพัฒนาความสามารถด้านสติปัญญา อารมณ์ และความสัมพันธ์ ความจริงในหลายประเทศในโลกมีการให้การศึกษาทางศาสนาที่โรงเรียนโดยเฉพาะ และในบางกรณีมีความเป็นไปได้ที่จะดำเนินการการสอนคำสอนของการเริ่มต้นชีวิตคริสตชนและศีลศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ในโรงเรียนตามแนวทางและข้อกำหนดของ บิชอปท้องถิ่น ในบริบทดังกล่าวความร่วมมือระหว่างครูคำสอนและครูกลายเป็นแหล่งข้อมูลทางการศึกษาที่สำคัญ  และเป็นโอกาสอันดีที่จะทำให้ชุมชนของผู้ใหญ่เป็นประจักษ์พยานความเชื่อที่มองเห็นได้

 

242.       ความจำเป็นในการทำให้กระบวนการเริ่มต้นของคริสตชนเป็นการนำเข้าสู่ประสบการณ์ที่แท้จริงเกี่ยวกับชีวิตแห่งความเชื่อ นำไปสู่การมองว่าช่วงเวลาการสอนผู้ใหญ่เข้าเป็นคริสตชนเป็นแหล่งที่มาของแรงบันดาลใจที่ขาดไม่ได้  จึงเป็นความเหมาะสมอย่างยิ่งที่จะกำหนดการเริ่มต้นของชีวิตคริสตชนตามรูปแบบของการสอนผู้ใหญ่เข้าเป็นคริสตชน แต่ด้วยเกณฑ์ เนื้อหา และวิธีการที่ปรับให้เหมาะกับเด็ก การไล่ระดับของกระบวนการเริ่มต้นของชีวิตคริสตชนสำหรับคนหนุ่มสาวที่ได้รับแรงบันดาลใจจากการสอนผู้ใหญ่เข้าเป็นคริสตชนที่จัดหาเรื่องเวลา ขั้นตอนจารีตต่างๆ และการมีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นที่โต๊ะศีลมหาสนิทซึ่งถือเป็นจุดสูงสุดของกระบวนการเริ่มต้น  ในการดำเนินการดังกล่าวครูคำสอนมีความมุ่งมั่นที่จะพลิกวิสัยทัศน์ดั้งเดิมที่มองว่าเด็กเป็นเป้าหมายของการอภิบาลและความสนใจของชุมชน และรับเอามุมมองที่ให้ความรู้แก่เขาทีละน้อยตามความสามารถของเขาให้เป็นผู้มีส่วนร่วมทั้งในและนอกชุมชน  แรงบันดาลใจในการสอนผู้ใหญ่เข้าเป็นคริสตชนยังทำให้สามารถพิจารณาบทบาทหลักของครอบครัวและของชุมชนทั้งหมดในเรื่องเด็กๆ อีกครั้ง การกระตุ้นกระบวนการแลกเปลี่ยนในการประกาศข่าวดีในประเด็นต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกันในพระศาสนจักรที่แตกต่างกัน

 

243.       พระศาสนจักรท้องถิ่นทุกแห่ง โดยทางสำนักงานและองค์กรที่ได้รับการแต่งตั้ง เราแนะนำให้ประเมินสถานการณ์ที่เด็กๆอาศัยอยู่ และเพื่อศึกษาแนว ทางการริเริ่มและการคำสอนและแผนการเดินทางที่เหมาะสมที่สุดในการทำให้พวกเขารู้ว่าพวกเขาเป็นบุตรของพระเจ้า และเป็นสมาชิกของพระศาสนจักร  ครอบครัวของพระเจ้า ซึ่งมารวมกันในวันที่อุทิศแด่พระเจ้าเพื่อเฉลิมฉลองปัสกาของพระองค์

 

[16] GDC 177.          

[17] Cf Francis, Apostolic Letter Admirabile signum (1st December 2019).